Wat is een goede Yixing theepot en hoe koop je er een?

Yixing theepotten worden al honderden jaren gebruikt voor thee. Maar waarom eigenlijk? Waarom is Yixing klei zo’n goed materiaal voor een theepot en waarom zijn andere theepotten van mindere kwaliteit? In dit artikel leggen we je precies uit hoe het zit, zodat je zelf kunt bepalen of een Yixing theepot past bij wat je zoekt!

Als je een echte theeliefhebber bent of thee wilt drinken in ceremonie, wil je een theepot van originele zisha Yixing klei. Theepotten gemaakt van deze klei worden al honderden jaren gebruikt in theeceremonies omdat de klei de thee positief beïnvloedt. Dat is direct de eerste prioriteit als je op zoek gaat naar een Yixing theepot: dat hij van originele (zisha) Yixing klei is gemaakt. Uiteindelijk wil je toch goede thee drinken. Dan is de kwaliteit van de klei belangrijker dan het uiterlijk van de theepot. Thee uit een potje dat je heel mooi vindt maar die de thee negatief beïnvloedt, smaakt toch minder lekker.

Wanneer je op zoek gaat naar een Yixing theepot, ga je veel neppe/onzuivere Yixing theepotten tegenkomen. Met nep bedoelen we niet dat de verkoper expres de boel probeert te flessen. Voor ons betekent een neppe pot, een pot die niet gemaakt is van Yixing klei, maar van een klei uit een andere regio. In China is elke pot gemaakt in Yixing een Yixing theepot, ook als de klei uit een andere regio komt. Als theeliefhebber wil je een theepot gemaakt van de klei waar alles mee begon. Daarom beginnen we met een uiteenzetting over Yixing klei, zodat je een idee krijgt van de verschillen die er zijn en welk effect dat heeft op je thee.

De oorsprong van Yixing klei

Laten we beginnen met de oorsprong van Yixing klei, een gesteente dat al honderden jaren wordt gewonnen in de omgeving van de stad Yixing. Inderdaad, in tegenstelling tot andere soorten klei, is Yixing een gesteente waar de mens zelf water aan toevoegt om er klei van te maken. Vroeger werden van deze klei grote potten gemaakt, bijvoorbeeld om eten in te bewaren of planten in te zetten. Tot werd ontdekt dat als je een theepot maakt van Yixing klei, dit de kwaliteit van de thee positief beïnvloedt. De Chinese pottenmakers waren gewend om grote voorraadpotten te maken van een plak klei, in plaats van de klei te draaien zoals we dat in Europa doen. Yixing theepotten worden dus ook opgebouwd uit een plak klei. Er werden steeds meer theepotten gemaakt en de vraag nam toe door heel China. Een theepot die de kwaliteit van je thee verbetert, wilde iedereen wel!

Welke klei wordt nu gebruikt en waarom?

De vroegere Yixing mijnen zijn gesloten in de jaren '90 vanwege onveiligheid. Toendertijd bestond er een enorme voorraad aan Yixing gesteente, waar nog theepotten van gemaakt kunnen worden. In de loop der jaren werden de voorraden kleiner en steeg de prijs. Toen is men begonnen met het binnenhalen van klei uit andere regio's. Dit betekent helaas wel dat deze bijzondere klei, die al meer dan 500 jaar gebruikt wordt voor theepotten en andere theeaccessoires, weinig wordt gebruikt vanwege hoge kosten. Het Yixing-achtige gesteente gewonnen op andere locaties in China, is veiliger om te mijnen, maar heeft niet dezelfde kwaliteit als de originele Yixing klei.

Dat komt omdat deze klei is uitgezocht op uiterlijk (zoals kleur) en niet op het effect dat de klei heeft op thee. Zo kan het goed zijn dat je een theepot in handen krijgt die de kwaliteit van je thee juist verslechtert. Als theeliefhebber wil je daarom het liefst een theepot van originele Yixing klei. Vanwege de beperkte kleivoorraad betekent dat meestal wel dat je wat meer kwijt bent voor een originele Yixing theepot én dat ze moeilijker te vinden zijn. Uit onderzoek blijkt dat 90% van de verkochte Yixing theepotten niet van originele Yixing klei zijn gemaakt. Dat zijn er behoorlijk wat!

Soorten Yixing klei voor theepotten

Ook van de originele Yixing klei zijn er veel verschillende soorten en gradaties. Het is makkelijk om de rest van je leven te wijden aan de studie van de verschillende soorten en subcategoriën. Om het makkelijker te maken onderscheiden we voor nu vijf categoriën:

• Zisha: de originele donkerbruine/paarse variant van de klei. Deze soort bevat veel verschillende mineralen en is daarom het meest geschikt voor thee. Theepotten gemaakt van zisha klei kun je gebruiken voor alle soorten thee, al de klei uitblinkt bij donkere theeën. Tegenwoordig wordt zisha ook gebruikt als verzamelnaam voor alle soorten Yixing klei en dit kan verwarring opleveren.

• Hongni: een rode klei met minder mineralen, die weinig invloed heeft op het water. Hongni theepotten zijn daarom meer geschikt voor lichtere theeën.

• Zuhni: theepotten gemaakt van een rode klei met een oranje tint, worden zuhni theepotten genoemd. Sommige mensen claimen dat deze klei beter is voor geurige theeën.

• Duanni: origineel werd hier lichtgele klei mee bedoeld, tegenwoordig worden ook andere afwijkende kleuren klei duanni genoemd. Denk aan blauw of groen. Deze klei bevat vele malen minder mineralen dan zisha en heeft daardoor een minder positief effect op de thee dan zisha.

• Felle kleuren en Yixing: tegenwoordig kun je Yixing potten in elke gewenste kleur verkrijgen. Van roze tot mintgroen. Om deze kleur te maken worden er ingrediënten aan de klei toegevoegd, die afdoen aan de kwaliteit van de thee. We raden het daarom af om een theepot in zo’n hip kleurtje te kopen, ook al past hij mooi bij het interieur of je cha xi.

Een zisha theepot met duanni "sterren"

Wat kost een Yixing theepot?

Als je écht een goede Yixing theepot wilt kopen, moet je bereid zijn geld uit te geven. Dat loont zich vanzelf, want een goede pot met middelmatige thee maakt goede thee. Heb je een slechte pot met uitstekende thee, heb je toch slechte thee. Zo simpel is het. Kies dus voor een pot die écht van kwaliteit is en ga er goed mee om, zodat jij en volgende generaties en nog lang plezier van hebben. Geef eerst geld uit aan goede theespullen, dan pas aan dure thee:

• Slechte thee + slechte theespullen = verschikkelijke thee 
• Middelmatige thee + slechte theespullen = slechte thee 
• Goede thee + slechte theespullen = slechte thee 

• Slechte thee + goede theespullen = middelmatige thee 
• Middelmatige thee + goede theespullen = goede thee 
• Goede thee + goede theespullen = fantastische thee 

Een grove maat die je kunt gebruiken om te kijken of een theepot echt is, is de € 100,- regel. Als de pot onder de € 100,- is, kan het moeilijk echte Yixing zijn.

Een tijdje terug testte we een aantal theepotten van namaak Yixing, van AliExpress, bekijk de video hier.

Koop een Yixing theepot bij iemand die je vertrouwt

Om miskopen te voorkomen is het belangrijk om een Yixing theepot te kopen bij een webshop die je vertrouwt. Het internet staat namelijk vol met namaak Yixing potten, theepotten van moderne klei en theepotten met foutieve informatie (bedoeld of onbedoeld). Voor Leaves With Hugs ben ik continu op zoek naar goede Yixing theepotten, die ik voor een vriendelijke prijs kan verkopen. Meer dan 75% van de theepotten die ik koop of uittest, blijkt niet geschikt voor de verkoop. Het belangrijkste is of de theepot een positieve invloed heeft op de thee. Is dat niet het geval, verkoop ik hem niet in mijn winkel. Ben je op zoek naar een goede Yixing theepot voor een leuke prijs, bekijk dan zeker even de Yixing theepotten in ons assortiment.

Vintage en antieke Yixing theepotten

Wanneer je een oude Yixing theepot koopt, is de kans groter dat deze van échte Yixing klei is gemaakt. Dat komt omdat vóór de jaren ’90 alle Yixing theepotmakers nog gebruik maakten van echte Yixing klei. Dat neemt niet weg dat men in de jaren ’80 goedkopere Yixing theepotten wilde gaan maken en andere ingrediënten aan de dure Yixing klei ging toevoegen, zodat ze minder van de dure Yixing klei nodig hadden. Die toevoegingen kunnen de kwaliteit van de thee zeer negatief beïnvloeden. Een ander probleem is dat potten uit de jaren '70, '80 en soms zelfs '90 een soort van 'collectors items' zijn geworden., waardoor de prijzen stijgen. Ik kocht vijf jaar geleden een jaren '80 theepot voor € 150,-. Nu is dezelfde pot meer dan € 300 waard. Het is zodoende niet raar om voor een antieke Yixing meer dan € 1000 te betalen.

Theepotten met een oud uiterlijk

Daar komt bovenop dat men in de jaren ’90 graag potten maakten die er oud uitzagen. Niet om mensen op te lichten, maar omdat ze het mooi vonden. Ook aan de klei van deze potten werden ingrediënten toegevoegd die de theepotten er oud uit lieten zien. Je raadt het al: niet goed voor de thee!

Jaren '90 Yixing theepot die er uitzet als antiek door toegevoegingen. Thee uit deze pot is verschrikkelijk!

Oudere theepotten geven een betere smaak

Wanneer je een Yixing theepot koopt van begin 20^ste eeuw of ouder, is de kans zeer groot dat deze voor honderd procent uit Yixing klei bestaat. Je betaalt meestal wat meer voor zo’n theepot, maar dan heb je ook wat. Het leuke is dat thee uit oudere theepotten vaak nóg beter smaakt dan thee uit nieuwe Yixing theepotten. We weten niet waarom dat zo is, maar mogelijk omdat de verbranding van de klei lang geleden is en de klei dus meer tijd heeft gehad om zichzelf te ‘settelen’. Neem dit niet van mij aan, maar probeer het zelf!

Yixing potten online beoordelen

Een Yixing theepot kopen op basis van een foto is lastig, zelfs voor een getraind oog. Neppe potten onder goed licht kunnen net echt lijken. Ook verzamelaars met tientallen jaren ervaring hebben moeite om een pot vanaf een foto te beoordelen, ze hebben de theepot het liefst in de hand. Het is verleidelijk om via Marktplaats of veilingen te bieden op vintage of antieke theepotten, maar weet dat de kans op een miskoop groot is.

Neppe theepot. Let op de doffe uitstraling. Op de foto moeilijk te zien, in het echt valt het direct op.

Echte jaren '80 Factory 2 theepot van goede klei. Deze is gebruikt dus "gloeit" mooi en heeft kalkaanslag.

Hoeveel Yixing theepotten heb ik nodig?

Onder theeliefhebbers wordt vaak de suggestie gewekt dat je een Yixing theepot moet hebben voor elke theesoort. Eén voor lichte oolong, donkere oolong, shou, jonge pu erh, oude pu erh, rode thee, etc. Je kunt je voorstellen dat je op die manier een hele collectie Yixing theepotten opbouwt. Maar is het echt nodig? Nee. Het idee is dat de thee zich drenkt in de kleine gaatjes van de ongeglazuurde klei. Het kan dan zijn dat het aroma van de thee gaat afgeven op de volgende thee die je gebruikt. Gebruik je altijd dezelfde pot voor lichte oolong, zal de klei alleen lichte oolong thee opzuigen en dat aroma afgeven. Wissel je af tussen shou pu erh en een lichte oolong thee, is dat nogal een contrast en kan het aroma van de vorige thee mee gaan spelen in je huidige theesessie.

Laat dit je echter niet afschrikken, want in werkelijkheid gaat het om een subtiel verschil dat zelfs de meest doorgewinterde theeliefhebber niet altijd opmerkt. Bovendien heeft niet iedereen de middelen om meerdere theepotten te kopen. Vergeet niet: hoe meer hoogwaardige Yixing theepotten jij in je bezit hebt, hoe minder er beschikbaar zijn voor anderen. Het is dus helemaal prima om één goede Yixing theepot te gebruiken voor meerdere soorten thee. Maak hem wel regelmatig goed schoon, om de aroma’s puur te houden.

Afsluitende gedachten

Ik realiseer me dat ik een theeverkoper ben die op het internet schrijft over de correcte klei voor theepotjes. Misschien wek ik de suggestie dat ik als enige het goede spul verkoop. Dat is niet mijn bedoeling. Ik probeer eerlijke, relevante informatie te geven en ben absoluut geen Yixing expert. Ik ben een theeliefhebber die veel fouten heeft gemaakt, waarvan ik heb geleerd. Ik deel deze informatie graag, zodat mensen niet de kat in de zak kopen. Ik kom soms mensen tegen die een goedkope Yixing theepot online kochten, niet tevreden waren met de resultaten en weer verder gingen met hun porceleinen theepot. Is niets mis mee maar je mist wel wat.

Eén van de dingen die ik zo leuk vond toen ik me begon te verdiepen in thee, was dat kleine veranderingen in de theesessie, een enorm verschil kunnen maken in de kwaliteit van de geserveerde thee. Yixing theepotjes staan bij mij hoog op de lijst van dingen die veel toe kunnen voegen aan je theesessie.

Als je ooit online of op een veiling een Yixing theepot tegenkomt waarvan je wilt weten of hij goed is voor thee, stuur me een e-mail. Ik kijk graag even mee. Weet wel dat ik geen expert ben. Ik zal op ongeveer op 12% van de potten 'nee' zeggen, op 3% 'ja' en op 85% 'weet ik niet'. 

Uiteindelijk wens ik voor ons allemaal geweldige theesessies met theespullen waar je vele jaren mee kunt doen.

Big hugs,

Admar de Bruin